Na rynku znajduje się wiele różnych suplementów diety w postaci tabletek, kapsułek, płynów czy proszków. Każdy z nich ma konkretne zastosowanie jednakże jest dużo konsternacji wśród konsumentów, jakie są plusy i minusy każdej z tych form suplementacji.

Wchłanianie jest najczęstszym problemem

Wiele osób ma wątpliwości, czy tabletki wchłaniają się tak szybko i skutecznie jak płynne suplementy diety. Częściowo jest to związane z oświadczeniem w popularnym Physicans Desk Reference , które stwierdziło, że szybkość wchłaniania płynnych suplementów wynosi 98% w porównaniu do około 20% dla pigułek. Marketerzy wykorzystują to do promowania droższych, płynnych witamin, podczas gdy cały ten spór może być prawdziwy w odniesieniu do suplementów diety sprzed lat. Dzisiejsza technologia jest bardziej zaawansowana, jak też jakość produktu jest ważnym czynnikiem wpływającym na wydajność absorpcji suplementu.

• Suplementy o wysokiej jakości zwykle używają wydajnych tzw. ,,nieaktywnych’’ składników lub ,,substancji pomocniczych’’ żeby wspomóc rozkład tabletek i ich wchłanianie np. stosuje się maleńkie cząsteczki celulozowe, które rozszerzają się podczas wchłaniania wody, przyczyniając się do rozbicia tabletki w żołądku. Ponadto naturalna powłoka tabletki może wspomagać jej rozpuszczanie. Te i inne metody zwiększające wchłanianie obecne są w produktach witaminowych wysokiej jakości, ale brakuje ich na ogół w tanich markach suplementów.

• Renomowani producenci testują swoje produkty przestrzegając standardy czasów ich rozpuszczania w środowisku podobnym do żołądka.

• Multiwitaminy zaprojektowane w oparciu o synergistycznie współpracujące komponenty są zazwyczaj lepiej wchłaniane jako że mogą one się wzajemnie uzupełniać w tranzycie przez przewód pokarmowy i przekraczaniu bariery śródbłonka.

• Szybsze wchłanianie nie zawsze jest lepsze. Wiele osób płaci więcej za płynne suplementy będąc przekonanym, że będą one wchłaniać się szybciej niż kapsułki czy tabletki. Mogą one wchłaniać się szybciej, ale różnica czasu rzędu 20 minut między całkowitym wchłonięciem cieczy a innymi formami nie prowadzi do zauważalnej przewagi czy korzyści odżywczych większości suplementów. W rzeczywistości wolniejsze wchłanianie może być korzystniejsze od gwałtownego wchłaniania. To dlatego, że istnieją naturalne granice, jak szybko i ile danego składnika odżywczego może być wchłaniane w jednostce czasu. Kiedy te biologiczne ‘furtki’ wchłaniania są przeładowane to część związków odżywczych po prostu zostaje zmarnowana. Ogólnie rzecz biorąc, jeśli chodzi o niezbędne składniki odżywcze to wolniejsze, stopniowe wchłanianie jest lepsze. Szybsze wchłanianie może stanowić różnicę tylko dla niektórych rodzajów suplementów diety, takich jak suplementy dla sportowców, przed-treningowe lub produkty energetyczne. Być może idea, że szybsze wchłanianie jest lepsze pochodzi z reklam leków. Jest to szczególnie ważne w przypadku leków przeciwbólowych, gdzie szybsze wchłanianie decyduje o szybszym skutku. Jednakże jest ważne, aby unikać porównywania działania leków do suplementów diety. Są to całkowicie inne typy produktów.

• Inne czynniki mające duże znaczenie przy wchłanianiu suplementów to indywidualne zdolności układu trawiennego. W większości przypadków opisujących, że tabletki przechodzą przez ciało niezaabsorbowane lub określenia, że „witaminy sprawiają tylko, że mocz jest drogi“, problem leży w czymś innym niż sama pigułka. To może się zdarzyć u osób ze słabym lub źle funkcjonującym układem pokarmowym (np. osoby starsze lub rekonwalescenci), czy też u osób cierpiących na choroby przewodu pokarmowego. W tych przypadkach czas pasażu przez przewód pokarmowy może być znacznie skrócony, co prowadzi do luźnych stolców i czasem do wydalania niecałkowicie rozpuszczonych tabletek.

Znaczenie biologicznego badania skuteczności

Nie ma jednego idealnego sposobu na ocenę funkcjonalności wieloskładnikowych form suplementów obecnych na rynku i jest potrzeba większej ilości dowodów naukowych dla ustalenia, czy jeden format suplementacji jest bardziej skuteczny niż inny i w jakich aspektach. Ostatecznie dla każdego klienta jest ważne głównie to, czy wybrane suplementy diety są skuteczne w rozwiązaniu konkretnych potrzeb zdrowotnych. Dlatego też w naszej opinii najlepszym testem jest ,,test skuteczności“, określający specyficzne skutki na poziomie procesów komórkowych, które spodziewamy się osiągnąć z przyjmowania danego suplementu: np. ochrona antyoksydacyjna, optymalna synteza kolagenu, ochrona komórek przed uszkodzeniem przez nadmiar cukru, wsparcie układu odpornościowego itp. Dlatego też takie testy są ważnym elementem charakterystyki naszych programów komórkowych. Niestety, większość producentów suplementów diety koncentruje się na aspektach technicznych i marketingowych swoich produktów z niewielką uwagą na ich najbardziej istotny aspekt jakim jest skuteczność. To nie forma, w jakiej dostarczane są witaminy, lecz ich jakość, ilość i specyficzne dobranie składu witamin stanowi o różnicy.

Różne formy suplementów diety

Tabletki są najbardziej ekonomiczną formą suplementów jako że zawierają dużą ilość składników, które producent może upakować w danej „objętości”. Również tabletki mają najdłuższą trwałość i zachowują skuteczność przez dłuższy czas (2-3 lata) w porównaniu do płynów, proszków i większości kapsułek. Tabletki są dostępne w różnych kształtach i rozmiarach. Dopóki wybiera się produkt od renomowanego producenta, sformułowany na podstawie synergii składników odżywczych i przyjmuje go się zgodnie z zaleceniami, nie powinno być problemów z absorpcją.

Ograniczenia: duże tabletki dla niektórych ludzi mogą być trudne do przełknięcia (mogą być kruszone tuż przed użyciem). Tabletki nie zapewniają elastyczności dawkowania, tak jak płyny czy proszki.

Kapsułki są szeroko stosowane w suplementach, ponieważ są łatwe do połknięcia i szybko rozpuszczają się w żołądku, choć nie do tego stopnia, że ma to znacznie zwiększone korzyści odżywcze. Wegetariańskie kapsułki bez żelatyny są alternatywą dla klientów, którzy chcą unikać spożywania produktu z elementami mięsa, jakim jest żelatyna. Niektóre osoby lubią to, że można otworzyć kapsułki i całość, lub część sproszkowanej treści wymieszać na przykład z sokiem jabłkowym czy napojem proteinowym. To może być pomocne u dzieci lub innych osób, które mają trudności z połykaniem tabletek. Zaletą kapsułek jest to, iż praktycznie nie stosuje się dodatków, czyli np. substancji przeciwzbrylających, rozdzielających i in. Czyli w kapsułkach znajdziemy prawie wyłącznie aktywne składniki.

Ograniczenia: kapsułki są droższe niż tabletki i mają znaczne ograniczenia przestrzeni, gdyż sproszkowane składniki nie mogą być tak skompresowane jak w tabletce. Również okres ważności kapsułek jest krótszy niż tabletek, gdyż ich zawartość nie jest tak szczelnie chroniona od powietrza.

Kapsułki typu Softgel to jednoczęściowe kapsułki żelatynowe prawie wyłącznie stosowane do suplementów rozpuszczalnych w tłuszczach (oleje). Chociaż obecnie są dostępne wegetariańskie kapsułki na rynku, to ich akceptacja jest raczej powolna i najczęściej występującym typem kapsułek Softgel są wciąż kapsułki żelatynowe. Ze względu na ich kształt i gładkość są one łatwe do połknięcia, niezależnie od ich wielkości. Mają one również dłuższy okres trwałości w porównaniu do typowych kapsułek, płynów i proszków, ponieważ są całkowicie zamknięte i szczelne od dostępu powietrza.

Ograniczenia: Produkcja Softgels jest bardzo specjalistyczna i znacznie droższa niż tabletek czy innych kapsułek, a zatem więcej kosztują.

Tabletki do ssania nie wymagają wyjaśnień. Niestety zawsze kosztują więcej w przeliczeniu złoty/miligram i wydają się mieć mniejszą moc w porównaniu do podobnych produktów w postaci tabletek i kapsułek. Zwykle mają one również dodane trochę cukru i środków aromatyzujących, które wiele osób dbających o zdrowie usilnie stara się unikać. Tabletki do ssania są najlepsze dla dzieci i tych ludzi, którzy naprawdę nie mogą połykać tabletek czy kapsułek.

Proszki mogą być bardzo opłacalne, ale muszą być mieszane z płynami (woda, soki, koktajle owocowe) lub żywnością. Proszki oferują dużą elastyczność przy dozowaniu – można je dokładniej dawkować, niż tabletki, czy kapsułki. W przypadku suplementów przyjmowanych w większych ilościach (gramowych) – proszki są dużo bardziej praktyczne.

Płynne suplementy. Klienci często szukają płynnych suplementów w przekonaniu, że one wchłaniają się szybciej i dlatego są lepsze niż inne formy suplementacji. Ta różnica nie jest na tyle duża, by prowadziła do zauważalnych lub istotnych korzyści żywieniowych. I jak wspomniano to wyżej, w przypadku niezbędnych składników odżywczych wolniejsze wchłanianie może być lepsze. Jednakże płyny oferują elastyczność w dawkowaniu i są wygodne w przyjmowaniu dla wielu ludzi, w tym dzieci i osób starszych.

Ograniczenia: płynne suplementy są zawsze droższe, a ich trwałość jest krótsza niż innych form. Są cięższe w transporcie. Nie są przenośne, jak kapsułki i tabletki. Często wymagają chłodzenia. Wiele płynnych suplementów zawiera środki aromatyzujące i inne składniki, których należy unikać.

Dlatego bardzo ważne jest, aby przy zakupie każdego produktu dokładnie czytać podane na etykietach składy.

Autor: Dr Aleksandra Niedzwiecki