Ostatnio w mediach pojawiają się artykuły kwestionujące stosowanie preparatów multiwitaminowych, jak też ich jakość, wskazując na formuły nie spełniające wymogów dotyczących składu, czystości oraz przyswajalności składników. Temat ten jest ważny, ale potrzeba suplementacji i jakość oferowanych produktów to są oddzielne zagadnienia.   

W niniejszym artykule przedstawiamy naszą opinię na ten temat opartą na prawie 30 letnich badaniach naukowych w Instytucie Dr. Ratha w Kalifornii nad rolą związków naturalnych w różnych aspektach zdrowia i potwierdzonych w ponad 200 publikacjach naukowych. Wprowadziliśmy też innowacyjne rozwiązania (synergia mikroskładników) dla zwiększenia skuteczności biologicznej kompleksów związków naturalnych.  Wiele naszych naukowo opracowanych formuł o potwierdzonej skuteczności zajmuje unikalną pozycję na rynku suplementów. Na podstawie dowodów naukowych i unikalności rozwiązań otrzymały one patenty w USA, UE i innych krajach. 

Kluczowe aspekty związane z suplementacją:

– Wyłącznie dieta czy również suplementacja?

– Korzyści z suplementacji preparatami multiwitaminowymi

– Suplementy… jak wybrać właściwe 

Wyłącznie dieta czy również suplementacja?

Jest szereg opinii, że dobra dieta dostarcza wszystkich i wymaganych ilości składników, które nasz organizm potrzebuje. W rzeczywistości – nie jest to takie proste, szczególnie gdy bierzemy pod uwagę witaminy, minerały  i inne mikroskładniki odżywcze.

Niektóre typy tzw. restrykcyjnych diet niosą ryzyko wywołania niedoborów specyficznych witamin i minerałów. Przykładowo, dieta wegańska oparta wyłącznie o produkty roślinne zwiększa ryzyko niedoborów witaminy B12, witaminy D, żelaza (szczególnie u kobiet),  cynku i innych związków, które są dostępne w dobrze przyswajalnych formach w produktach mięsnych.

Świeże produkty (warzywa, owoce, mięso), które kupujemy w sklepie mogą mieć obniżoną wartość odżywczą w związku z ich długotrwałym transportem, rodzajem gleby uprawnej, stosowaniem środków ochrony roślin, metodą hodowli, itp.  Wartość odżywcza owoców dojrzewających sztucznie jest niższa niż tych dojrzewających naturalnie, różne gatunki marchewki mogą się wielokrotnie różnić zawartością beta karotenu, a modyfikowane truskawki są może ładniejsze i lepiej się przechowują niż ich oryginalne odmiany ale już smakują inaczej a motywem tych „udoskonaleń” nie jest zwiększenie wartości odżywczych.

Co więcej, u większości osób jadłospis ma ograniczenia gdyż zwykle jemy te potrawy, które nam smakują. Osoby mające alergię pokarmową, nietolerancję lub schorzenia, które wymagają wykluczenia niektórych pokarmów lub grup żywności mogą być podatne na braki niektórych składników. Osobie samotnej jest łatwiej opracować jadłospis do specyficznych wymagań organizmu, ale w wielopokoleniowej rodzinie nasz dzienny obiad ma ten sam zestaw dań dla każdego: 8 letniej córki, uprawiającego sporty 20 letniego syna, obu pracujących rodziców i dziadków seniorów. Trudno jest bowiem przygotować każdego dnia zestaw posiłków odpowiedni dla rosnącego organizmu, osoby aktywnej lub pracującej fizycznie,  uwzględniający zmiany hormonalne, poziom stresu czy też procesy starzenia. Nie mówiąc o tym, że rekomendowane przez dietetyków dzienne porcje warzyw i owoców są często nie do osiągnięcia praktycznie bez tzw. objadania się. Badania w USA wskazują, że mniej niż 15% populacji spożywa ich rekomendowane ilości.

Tymczasem zapobieganie niedoborom mikroskładników odżywczych jest krytyczne dla zachowania zdrowia. Jak pokazuje historia odkryć witamin, długotrwały brak nawet jednej witaminy prowadzi do zaburzeń metabolizmu, które manifestują się w postaci zagrażającej życiu choroby (np. szkorbut, pelagra, beri beri i inne ). Na szczęście, w obecnych czasach chroniczne braki witamin są rzadkie, ale ich niewystarczający poziom spożycia prowadzi do niewydolności funkcji komórek, upośledzając funkcje organów a w konsekwencji całego organizmu. Według Medycyny Komórkowej, długotrwałe niedobory tych związków  są przyczyną/leżą u podstaw rozwoju tzw. chorób chronicznych, takich jak  choroby serca i układu krążenia, cukrzyca, osteoporoza, schorzenia stawów, przyspieszone procesy starzenia, i inne.

Korzyści z suplementacji preparatami multiwitaminowymi

Multiwitaminy były stosowane od dziesięcioleci jako zabezpieczenie przed brakiem specyficznych składników lub utratą równowagi metabolicznej. Obejmują  one związki, których nasz organizm nie produkuje, a które są niezbędne dla utrzymania zdrowia i życia. Najczęściej stosuje się je prewencyjnie uwzględniając różne przyczyny potencjalnych niedoborów m.in. stosowanie ubogiej w związki odżywcze diety, nieprawidłowe trawienie,  przyjmowanie niektórych leków oraz występowania chorób ograniczających wchłanianie i/lub metabolizm związków odżywczych zawartych w pożywieniu.

Jak sama nazwa wskazuje „suplement” jest  jedynie uzupełnieniem diety i nie może jej zastąpić. Natomiast dobrze jest przyjmować suplementy w trakcie posiłków ponieważ zwiększa to absorpcję zawartych w nich  składników.

Jeśli ktoś chce konkretnie wiedzieć jakiej witaminy lub minerału mu brakuje to może wykonać odpowiednie badania. Jednak ze względu na ilość, złożoność i koszty takich badań, profilaktyczne stosowanie multiwitamin jest dla większości osób bardziej korzystne i dostępne – przy jednocześnie minimalnym ryzyku skutków ubocznych.

Sceptycy suplementacji argumentują, że z kompleksu multiwitaminowego nawet zawierającego wysokiej jakości składniki, organizm nie absorbuje wszystkich w 100%. Oczywiście, również nie wchłaniamy całkowicie każdego składnika pokarmu –  wynika to z biochemii i fizjologii organizmu. Nasze komórki mają selektywne systemy regulujące pobieranie witamin, minerałów i innych związków naturalnych w zależności od zapotrzebowania metabolicznego, niedoborów lub potrzeb określonych procesów komórkowych, takich jak synteza białek, hormonów, neuroprzekaźników, podział i wzrost komórek czy proces odpowiedzi immunologicznej. Również, różne organy mają inny stopień wysycenia tymi związkami. Wątroba w porównaniu do innych organów ma wysoką zawartość witamin A, D, E i K, natomiast nadnercza i mózg selektywnie akumulują witaminę C.  Biodostępność biotyny z diety różni się w zależności od rodzaju pożywienia i może wahać się od  5% do blisko 100%. Absorpcja biotyny w jelicie następuje za pośrednictwem transportera multiwitaminowego  zależnego od sodu (SMVT), który również odpowiada za wchłanianie kwasu pantotenowego i kwasu liponowego. Ponadto stopień absorpcji danej witaminy zależy od stanu fizjologicznego. Na przykład, osoby z wysokim poziomem cukru we krwi mają upośledzony transport witaminy C do komórek ponieważ obie molekuły używają tych samych transporterów. Nie powinniśmy więc patrzeć na wieloskładnikowy suplement jak na cukier puder jednakowo przechodzący przez dziurki sitka. Dlatego badanie skuteczności biologicznej całego kompleksu witaminowego jest kluczowe aby rzetelnie wykazać jego korzyści zdrowotne.

Podstawową jednak korzyścią wynikającą ze stosowania wysokiej jakości multiwitamin jest to że w ukierunkowany i stosunkowo łatwy i tani sposób można zapobiec wystąpieniu wielu problemów zdrowotnych u dużej części populacji. 

Jest szereg dowodów naukowych, że przyjmowanie multiwitamin może zmniejszyć ryzyko zaćmy, spowolnić spadek funkcji poznawczych u dorosłych z chorobami układu krążenia i zmniejszyć objawy chorób układu oddechowego u osób starszych. Natomiast stosowanie wysokiej jakości prenatalnych zestawów witaminowych może zmniejszyć ryzyko wystąpienia  wad wrodzonych u dzieci.   

Suplementy… jak wybrać właściwe

Na rynku znajduje się różnorodność suplementów co daje konsumentom możliwość wyboru. Jednocześnie brak rzetelnej informacji o tym jakie kryteria stosować przy wyborze odpowiedniego produktu powoduje zagubienie i podatność na sugestie pseudoekspertów, wysoko opłacanych influencerów czy kolorowych reklam.

Niestety, większość suplementów na rynku jest opracowywana zgodnie z wymogami marketingu a nie według kryteriów naukowych. Stąd preparaty wieloskładnikowe mogą zawierać związki  popularne wśród konsumentów, ale nie wymagane dla skuteczności całej formuły. Takie podejście, skoncentrowane na maksymalizację zysków, jest powszechne szczególnie w przypadku suplementów diety produkowanych przez duże firmy farmaceutyczne. Czerpią one zyski z popularności suplementów diety, ale niewiele z nich prowadzi badania naukowe związków naturalnych. Ilość ich publikacji naukowych na ten temat jest bardzo ograniczona. Dlatego Instytut Dr. Ratha w Kalifornii jest tu wyjątkiem, kierując fundusze na rozwój i postęp w dziedzinie naturalnych metod ochrony zdrowia i skutecznej, naukowo potwierdzonej suplementacji.

Dobrze sformułowana multiwitamina, podobnie jak natura, powinna łączyć ze sobą niezbędne witaminy i minerały w odpowiednich ilościach i proporcjach. Niestety częstym problemem w suplementacji jest przypadkowa selekcja składników oraz stosowanie mega-dawek pojedynczych związków, co niekiedy może mieć negatywne skutki dla zdrowia. Przykładem jest tu witamina A, której duży nadmiar może negatywnie wpłynąć na zdrowie kości, pracę wątroby i układu nerwowego, i powinien być unikany  przez kobiety w ciąży. Ryzyko przedawkowania witaminy A można jednak znacznie ograniczyć zastępując witaminę A (retinol) beta karotenem. Beta karoten jest naturalnym prekursorem retinolu, a organizm sam reguluje, jaką jego ilość przekształcić do aktywnej formy witaminy A. W przypadku witamin rozpuszczalnych w wodzie takich jak witamina C i witaminy z grupy B, ryzyko przedawkowania jest minimalne ponieważ ich nadmiar wydalany jest moczem.  W Polsce składy preparatów multiwitaminowych najczęściej  odzwierciedlają ustalone przez agencje rządowe dzienne zapotrzebowanie organizmu. Z czasem normy spożycia indywidualnych składników są rewidowane, np. witamina D.

Niestety, większość dostępnych na rynku preparatów multiwitaminowych ma przypadkowo dobrane składniki, skuteczność całego preparatu jest nieznana,  a czasami umieszczane na ulotkach informacje o synergistycznej współpracy związków nie mają opartego na faktach uzasadnienia. Również stwierdzenie na etykiecie, że jeden lub kilka składników formuły było testowanych w badaniu klinicznym nie gwarantuje ich skutecznego działania w połączeniu z innymi związkami i w innych dawkach.

Należy być szczególnie ostrożnym przy stosowaniu tanich suplementów. Ich producenci, by utrzymać cenę stosują niskiej jakości składniki o małej przyswajalności, które ponadto mogą być zanieczyszczone metalami ciężkimi lub mikroorganizmami. Czytając etykietę produktu dobrze jest zwracać uwagę na tzw. dodatkowe/nieaktywne składniki. Ułatwiają one proces produkcji, ale wiele z nich to szkodliwe dla zdrowia syntetyczne wypełniacze, barwniki czy dodatki smakowe. Przy długiej liście tych związków lepiej jest odstawić taki produkt na półkę, szczególnie, że w produkcji kapsułek i tabletek są naturalne alternatywy.  Warto również pamiętać, że suplementy w kapsułkach są lepiej przyswajalne niż w postaci tabletek. Ponadto przy rosnącej popularności suplementów w formie żelek, pastylek do ssania i gum do żucia należy mieć na uwadze, że często zawierają one cukier, sztuczne dodatki smakowe  i barwniki, których powinno się unikać.

Przeprowadzone  w  Instytucie Dr. Ratha badania porównawcze skuteczności popularnych na rynku w USA i Europie suplementów diety wykazały, że większość z nich ma małą skuteczność i ograniczone korzyści biologiczne a nawet może wywoływać działania niepożądane. Niektóre preparaty nawet nie były rozpuszczalne. Można te informacje znaleźć w broszurze: Witaminy: szkodzą czy pomagają?   – ważna lektura, otwierająca oczy na to co nam oferuje rynek.

W odróżnieniu, formuły Dr. Ratha  mają naukowe dowody skuteczności działania na krytyczne mechanizmy biologiczne, m.in.  związane ze zdrowiem układu krwionośnego, funkcji mózgu, zdrowia kości, obrony przeciwwirusowej i wiele innych. Dowody naukowe działania tych kompozycji związków naturalnych oraz ich unikalność są podstawą, że wiele z nich otrzymało patenty w Stanach Zjednoczonych i w innych krajach na świecie.

Zdecydowanie, przyszłość suplementów diety to naukowo opracowane i testowane kompozycje związków o wysokiej jakości i etyce produkcji. Jako konsumenci powinniśmy domagać się rzetelnych naukowych dowodów skuteczności dla suplementów, które stosujemy dla ochrony naszego zdrowia. Czasy porad i rekomendacji przez samozwańczych ekspertów i „wieszczów zdrowia naturalnego”  dobiegają końca.